اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
3237 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژهای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بینیازی، مال و ثروت
18223 سرفصلهای قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بینیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایههای بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسانها قابل شمارش نبوده و فردی میتواند در جنبهای بی
-
احسان ، نیکوکاری
10094 سرفصلهای قرآنی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نيكى كردن است.
در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است
-
اختلاف ، تفاوت
7221 سرفصلهای قرآنی
به اختلاف و تفاوت از چند دیدگاه میتوان نگریست:
1 . ناهماهنگی در کلیت جهان آفرینش و در دستورات خداوند که قرآن و سنت، وجود چنین اخت
-
اراده ، مشیت
27992 سرفصلهای قرآنی
«اراده» در لغت به معنای خواستن، قصد کردن، میل، اشتیاق به انجام کار و... آمده است. البته امروزه «اراده» به معنای «ثبات قدم» نیز مورد استفاده قرار میگیرد. مانند مواردی که میگویند اراده فلانی قوی و
-
إفک ، ماجرای افک
- برده ، کنیز ، بردهداری
6776 اصطلاحات فقهی - اصولی«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته میشد که در زمانهای گذشته و در جنگها، طرفهای درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان ر
- تقیه
2494 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- جهاد ، حرب ، قتال ، جنگ ، نبرد
17788 سرفصلهای قرآنینبرد و جنگ در زبان عربی و در قرآن کریم با واژههای گوناگونی چون «جهاد»، «حرب»، «قتال» و ... بیان شده است که از این میان، واژه «جهاد» در بیشتر موارد، نوعی تقدس را به
- خلقت ، آفرینش ، هستی
23809 سرفصلهای قرآنیخلقت به معنای آفرینش و پدید آوردن است. مشتقات ریشه «خلق» در قرآن کریم فراوان به کار رفته تا از این طریق بندگان به خالق نظام هستی متوجه شوند و از ذبح
2558 اصطلاحات فقهی - اصولی«ذبح» در لغت به معنای پارهكردن گلو است و در استعمال قرآنی هم برای بریدن گلوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است آنجا که روزه
8938 اصطلاحات فقهی - اصولی«روزه» در لغت، به معنی خودداری، امساک و بازایستادن است و در اصطلاح شرعی، خودداری از انجام برخی کارها در طول روز(از اذان صبح تا اذان مغرب)، به نیت انجام دستور الهی میباشد.
- زراعت ، کشاورزی ، باغداری
- صلوات، درود
7879 سرفصلهای قرآنی«صلوات» جمع صلاة است که در منابع اسلامی در چند معنی مورد استفاده قرار گرفته است: 1 . درود خداوند بر بندگانش، 2 . درود مسلمانان بر پیامبر اسلام(ص)، 3 . نماز، 4 . محل برقراری نماز. اما آنچه امروزه
- صور ، نفخ صور ، ناقور
2454 سرفصلهای قرآنی«نفخ صور» یا «دمیدن در ناقور» اصطلاحی است که با تعابیری؛ مانند «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّور» و «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُور»، در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.
این اصطلاح در قرآ
- عبد و عبادت ، بنده و بندگی
26215 سرفصلهای قرآنی«عبادت» از ریشه «عبد» به معناى نهایت خضوع و تذلّل است. و چون عبادت بالاترین مراتب خضوع است، پس لایق نیست، مگر براى كسی كه اعلى مراتب وجود و كمال و اعظم مراتب نعمتها
- عجله ، شتابزدگی ، عاجله
5884 سرفصلهای قرآنیعجله یا شتابزدگی از رفتارهایی است که - جز برخی موارد خاص - به عنوان یک ویژگی منفی برای انسانها به شمار میآید و در آیات و روایات و نیز در دانش اخلاق اسلامی این موضوع مورد بررسی و گفتگو قرار گرفته
- غرور
4850 سرفصلهای قرآنیواژهی «غرور» در كلمات عرب بویژه در آيات قرآن و روايات به كار رفته و در گفتوگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نيز كم و بيش در همان معانى اصلى يا لوازم آن به كار میرود. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به
- فضل ، فضیلت ، برتری
15822 سرفصلهای قرآنییکی از واژههای پرکاربرد در قرآن کریم واژهی «فضل» است که در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل»
- فقر ، عیلة ، مسکنة، املاق ، تنگدستی ، نیازمندی
8805 سرفصلهای قرآنیواژههای برگرفته از ریشههای «فقر»، «عیله»، و «املاق» با اینکه معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی میباشند، ولی در برخی منابع، تفاوتهایی بین این واژهها
- فکر ، تفکّر
5057 سرفصلهای قرآنی«فکر»، نیرویی است که «علم» را به سوی «معلوم» میبرد. و «تفكّر» كوشش و جولان نيروی فکر به اقتضاى عقل و خرد است؛ اين نيروی تفکر ويژهٔ انسان
- قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
4333 سرفصلهای قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته میشود که برای نزدیکشدن به یک فرد تقدیم میشود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانیکردن حیوانات مورد استفاده قرار میگیرد که در همین
- قساوت ، سنگدلی
2791 سرفصلهای قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دلسوزی از دلها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
15763 سرفصلهای قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی میباشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقهاش را شاهد میگیرد تا درستی گفتار خود را
- کید ، حیله ، مکر ، خدعه ، فریب
11784 سرفصلهای قرآنیواژههایی از ریشههای «مکر»، «کید»، «حیله» و «خدعه» که با وجود برخی تفاوتها تا اندازهای به یک معنا هستند، چندین و چند بار در قرآن کریم
- لعن، سبّ، فحش، توهین، دشنام، نفرین
11874 سرفصلهای قرآنی«لعن» در لغت به معنای راندن و دور کردن از خوبی به همراه غضب است. لعن اگر از طرف خداوند باشد، در آخرت به معنای عقوبت و مجازات و در دنیا به معنای بستهشدن راه رحمت و توفیق الهی است. و اگر لعن از طرف
- لهو و لعب
8578 سرفصلهای قرآنیواژگان «لهو» و «لعب» در کنار یکدیگر، در شش سوره از قرآن کریم آمده که در چهار مورد واژۀ «لعب» مقدّم بر «لهو» شده و در دو جای دیگر کلمه «لهو
- مَلَک ، ملائکة ، فرشته ، فرشتگان
17541 سرفصلهای قرآنیكلمۀ "ملائكه" جمع "ملك" - به فتحه لام- به معنای موجوداتى است که مخلوق و واسطۀ بين خدا و بين عالم مشهوداند. قرآن کریم کارهای فراوانی را برای فرشتگان برشمرده است. وساط
- مباهله
1997 سرفصلهای قرآنی«مباهله» يعنى نفرين كردن يکديگر با این هدف که هر كس بر باطل است مورد غضب الاهى قرار گيرد، و آنكس كه بر حق است شناخته شود و بدين گونه حق ا
- محرومیت ، حرمان
1816 سرفصلهای قرآنی«محرومیت» در لغت به معنای بیبهره بودن و نصیب نداشتن است. آنچه در تعالیم دینی آمده این است که خدای متعال رحمتش آنچنان گسترده است که شامل تمام انسانها و تمام موجودات میشود: « نشوز
2938 اصطلاحات فقهی - اصولی«نشوز» یک اصطلاح فقهی و حقوقی در ارتباط با حقوق و وظایف زناشویی بین زن و شوهر است؛ لذا «ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زنى گفته مىشود كه حقوق
- نصر ، غلبه ، فتح ، کمک ، پیروزی
20419 سرفصلهای قرآنی«نصر» و «فتح» واژههایی قرآنی میباشند که خود این واژهها و نیز مشتقات آن، فراوان در قرآن به کار رفته و دو سوره پر محتوا نیز به همین نامها اختصاص یافته است.
البته قرآن، از ریشههای دیگری
- نماز جمعه
- والدین ، پدر ، مادر ، آباء ، أمهات
19227 سرفصلهای قرآنیپدر و مادر از مهمترین افرادی هستند که بر گردن انسانها حق داشته و در تمام مکاتب الهی و به ویژه دین مقدس اسلام بر احترام به والدین و مراقبت از آنان تأکید شده و توصیه شده که جز در مواردی مانند شرک ب
- ولایت، ولی ، مولی ، تولیت
15433 سرفصلهای قرآنی«ولايت» از ريشه لغوی «وَلِىَ» میباشد که دارای معانی گوناگونی بوده و در هر سخن، باید معنای آن را با قرائن و شواهد پیرامونی به دست آورد.
ولایت در درجات مختلفی ردهبندی میشود و از ولایت خداو
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
آیا از نظر قرآن، عمل به «ظن» و «گمان» مطلقاً ممنوع است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، چگونه میتوان به مضمون برخی آیات که نمیتوان تفسیری قطعی از آنها ارائه داد عمل نمود؟
9309 تفسیر 1396/08/21ابتدا باید گفت که همواره نباید به «ظن» و «گمان» با دیده منفی نگریست. بیشتر رفتارهای مردم با اعتماد به ظن و گمان قوی انجاممیشود و در آیات بسیاری از قرآن کریم نیز عمل به «ظن» و یا «گمان قوی» در طرازعمل به «علم» ...
-
آیا عمر در روز صلح حدبییه به پیامبر اکرم (ص) گفته است که هیچگاه به این اندازه در نبوت پیامبر شک نکرده بودم؟
19211 تاریخ 1387/07/23برخی از منابع اهل سنت در حادثه صلح حدیبیه این مطلب را گزارش کرده اند که عمر آنگاه که احساس کرد فرموده های پیامبر (ص) به وقوع نپیوسته، گفته است: "والله ما شککت منذ أسلمت إلا یومئذ، به خدا قسم از زمانی که مسلمان شدم در نبوت ...
-
آیا اسلام ازدواج با زنان اسیر و عزل نطفه از آنان را اجازه داده است؟
129477 Philosophy of Religion and Law 1389/03/11جواز به همسر گرفتن زنان کافری که به دست مسلمانان اسیر می شدند بر اساس یک واقعیت حاکم بر جوامع آن روز بوده است؛ زیرا این زنان بخشی از نیروهای جبهه دشمن بودند که اگر آزاد می شدند، تقویت جبهه دشمن را در پی ...
-
استحسان چیست؟ و چرا در فقه مذهب اهل بیت مردود است؟
41392 مبانی فقهی و اصولی 1389/02/09این اتهام به مذهب اهل بیت است گفته می شود؛ تنها مذهب شیعه و اهل بیت مخالف استحسان است و آن را حجت نمی داند؛ زیرا بسیاری از بزرگان مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز در این عقیده با ما مشترک اند که استحسان حجیت ندارد، استحسان ...
-
آیا در منابع اسلامی، در ارتباط با طراحی لباس و پوشاک مطلبی وجود دارد؟
26859 لباس ها و پوشش ها 1389/04/26گرچه بیشترین تأکید اسلام بر پوشش معنوی انسانها (لباس تقوی) می باشد، اما پوشش ظاهری نیز نعمتی است که پروردگار، آن را از میان موجودات مختلف، منحصرا در اختیار انسان قرار داده است و به همین دلیل نمی تواند از نگاه دین، مخفی بماند. بر این اساس، ...
-
1. منظور از کمال انقطاع چیست؟ و چرا آن را از خدا می خواهیم؟ 2. مقصود از ابصار قلوب چیست؟
62590 Theoretical 1391/04/08ترجمه: خدایا! کمال جدایى از مخلوقات را، براى رسیدن کامل به خودت به من ارزانى کن، و دیدگان دل هایمان را به پرتو نگاه به سوى خویش روشن کن، تا دیدگان دل پرده هاى نور را دریده و به سرچشمه عظمت دست یابد، و جان هایمان ...
-
شمس تبریزی که بود و آیا دیوان شمس تألیف او است؟
9989 تاريخ بزرگان 1396/05/23شمس الدین محمد بن على بن ملک داد تبریزى[1] از مشایخ صوفیّه و از پیشروان این قوم در قرن ششم و هفتم هجرى است.[2] وی به جهت تأثیر زیادی که در جلال الدین محمد رومى داشت، و به علّت ارادت ...
-
خداوند در قرآن طعام اهل کتاب را حلال دانسته، پس چرا شیعیان ذبیحه آنان را پاک نمیدانند؟
29553 تفسیر 1394/09/08خداوند در قرآن کریم میفرماید: «طعام کسانى که اهل کتاب هستند بر شما حلال است». با توجه به این سخن صریح قرآن، حال اگر حیوان حلال گوشتی به وسیله پیروان دین یهود و مسیح، ذبح شود- با توجه به اینکه برخی از شرایط ذبح اسلامی را ندارد - ...
-
آیا نمونه هایی از عرفان در نهج البلاغه وجود دارد؟
19100 Practical 1388/09/12عرفان در نزد ائمه به نظری و عملی تقسیم نمی شود و در سیره و لسان آنان عرفان عملی از نظری جدا نیست؛ چرا که آنان با عرفان عملی به شناخت حقایق دست یافته اند و آن گاه حقایق و دریافت های خود را در قالب سخن برای مردم تبیین ...
-
کسانی که نماز نمیخوانند آیا قطعاً جهنمی هستند؟ حتی اگر کارهای خوب زیادی انجام دهند؟!
170814 نماز 1390/02/12طبق آموزههای دینی ما، نماز اولین فعل عبادی در میان اعمال دینی است، اگر نماز انسان پذیرفته شود، دیگر اعمال عبادی هم پذیرفتنی است! از سوی دیگر، طبق صریح آیات قرآن هر کسی مقدار ذرهای عمل خوب انجام دهد، به پاداش آن رسید، بدیهی است که طبق این آیات ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
884584 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
753786 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
732184 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
644495 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
644084 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
639597 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
577670 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
576710 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
559184 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
559013 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- برده ، کنیز ، بردهداری